ماجرای گام، گوشه و پیشدرآمد
تاریخ انتشار: ۶ بهمن ۱۴۰۱ | کد خبر: ۳۶۹۴۳۱۸۸
چند سالی است شورای فرهنگ عمومی شش بهمن مصادف با درگذشت صفیالدین ارموی، این موسیقیدان قرن هفتم، را به نام روز ملی موسیقی انتخاب و تصویب کرده است.
به گزارش ایسنا، روزنامه همشهری نوشت: «موسیقی از روزگار قدیم در فرهنگ ایرانیان جایگاه ویژه داشته. شواهد تاریخی نشان میدهد که ایرانیان از دوره باستان نسبت به یادگیری موسیقی و نواختن سازهای مختلف تلاش و کوشش میکردند.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمیشوند!
یادگار موسیو لومر
روایتهای مختلفی درباره تاسیس نخستین مدرسه موسیقی در ایران وجود دارد اما به نظر میرسد تشکیلاتی که یک فرانسوی به نام «آلفرد ژان باتیست لومر» آن را مدیریت میکرد، نخستین مدرسه موسیقی باشد که در ایران شروع به فعالیت کرده است. شعبه موزیک دارالفنون، نخستین مدرسه موسیقی بود که در سال ۱۲۴۸ به ریاست لومر تاسیس شد. با این حساب مربی فرانسوی را که در ایران به موسیو لومر مشهور شده بود، باید نخستین بنیانگذار مدرسه موسیقی در ایران بدانیم. شعبه موزیک دارالفنون هم با گذشت زمان تغییر نام داد و در سال ۱۲۹۷ به عنوان یکی از واحدهای زیرمجموعه وزارت معارف و با عنوان «مدرسه موزیک» فعالیت کرد. چند سال بعد از تشکیلاتیشدن آموزش موسیقی به دانشآموزان تهرانی، یعنی از سال ۱۳۱۲ تعلیم موسیقی به طور رسمی در برنامههای آموزشی مدارس قرار گرفت. لومر فرانسوی، نخستین کتاب آموزشی موسیقی با عنوان «نامنامه» را در ایران نوشت که توسط «مزینالدوله» نقاشباشی به فارسی برگردانده شد تا در دسترس جوانان قرار بگیرد. لومر جلد نخست این کتاب را به موضوع تئوری موسیقی غربی در ایران اختصاص داد و در جلد دوم به موضوع هارمونی در موسیقی پرداخت. او هارمونی را به موسیقی ایرانی معرفی کرد و در عین حال قطعات زیادی با الهام از موسیقی ایرانی ساخت. لومر در تهران درگذشت و در گورستان دولاب دفن شد.
هدیه ناپلئونی
رد پای فرانسویها در موسیقی ایران بسیار پررنگ است؛ چرا که در دوره قاجار بهشدت در ایران رفتوآمد داشتند. پادشاهان قاجار هم فرانسه را مهد فرهنگ و هنر میدانستند و مدام به این کشور سفر میکردند. آنها در بازگشت از فرانسه برای ایرانیها بهاصطلاح سوغات میآوردند؛ در زمینه موسیقی هم اوضاع همین گونه است و پیانو که یک ساز کلاسیک و اروپایی است برای نخستین بار از فرانسه به ایران وارد شد. گفته میشود این پیانو به واسطه حجم کم و ابعاد جمع و جوری که داشته بهراحتی به ایران انتقال داده شده و حمل آن آسان بوده است.
نخستین فردی که پشت این ساز نشست و تلاش به نواختن آن کرد، محمدصادقخان سرورالملک، نوازنده سنتور دربار ناصرالدین شاه بود. او پس از اندکی تلاش و ضربهزدن روی کلاویههای پیانو گفت که کوک این دستگاه ماهور است. او نخستین فردی بود که کوک پیانو را به سبک ایرانی تغییر داد و با آن دستگاه شور را نواخت. به این ترتیب میتوان از او به عنوان نخستین نوازنده پیانو در ایران نام برد. مشیر همایون شهردار، موسیقیدان، نوازنده پیانو و آهنگساز معروف ایرانی در خاطراتش نوشته: «این پیانو را در سال ۱۳۱۴ هجری شمسی شخصا به اتفاق پدرم در منزل مرحوم عضدالدوله، پدر عینالدوله دیدم که روی آن به زبان فرانسه عبارتی نوشته شده بود حاکی از آنکه پیانوی مذکور را ناپلئون به فتحعلیشاه اهدا کرده است.»
صاحب پیشدرآمد
نام غلامحسین درویش هم بهعنوان یکی از موسیقیدانهایی که تأثیر عمیقی روی موسیقی سنتی ایران گذاشته در تاریخ موسیقی ایران تکرار شده است؛ چنانکه سعدی حسنی، پژوهشگر و موسیقیشناس ایرانی در کتاب «تاریخ موسیقی» درباره پیدایش موسیقی نوین ایران نوشته است: «نخستین تحول واقعی موسیقی را غلامحسین درویش از سال ۱۲۵۱ تا ۱۳۰۵ ایجاد کرد.»
درویشخان در مدرسه دولتی موزیک تحصیل میکرد که متوجه یکنواخت بودن موسیقی ایرانی شد؛ به همین دلیل، آواز را که تا آن زمان، بدون ضرب و طولانی بود، خلاصه کرد و به صورت ضربی درآورد و علاوه بر درآمد که پیش از آواز نواخته میشد، قطعه ضرب دیگری به نام «پیشدرآمد» به آن اضافه کرد. گفته میشود با ظهور جنبش مشروطه، درویشخان در نخستین کنسرتهایی که در انجمن اخوت تشکیل شد، رهبری گروه ارکستر را بر عهده داشت. مهارت درویش در نوازندگی موجب شد تا او پس از مرگ ناصرالدینشاه (۱۳۱۳قمری) به دستگاه شعاعالسلطنه پسر مظفرالدینشاه، والی فارس، دعوت شود. علاوه براینها برگزاری کنسرت برای جمعآوری کمک برای قحطیزدگان روسیه، کنسرت برای ایجاد دبیرستان فرهنگ، کنسرت برای آتشسوزی آمل در سال ۱۲۹۶ خورشیدی، کنسرت برای بازسازی خرابیهای آتشسوزی بازار و نیز کنسرت برای غارتشدگان ارومیه در سال ۱۲۸۶ خورشیدی ازجمله تلاشهای او در دوران مشروطه بود.
بزرگترین نظریهپرداز موسیقی در تاریخ اسلام
موسیقی بعد از ورود اسلام به ایران هم طرفداران خاص خودش را داشته و دست بر قضا موسیقیدانهای بزرگی در دوران بعد از اسلام در ایران ظهور پیدا کردهاند. ابونصر فارابی، نخستین دانشمند ایرانی است که پس از ورود اسلام به ایران درباره «فن موسیقی علمی و عملی» کتاب نوشت. این فیلسوف، ریاضیدان و موسیقیدان بزرگ ایران که در سده چهارم هجری میزیست، کتابی دارد تحت عنوان «الموسیقی الکبیر» که موضوع آن، ترویج موسیقی در دوره اسلام است و به زبان عربی نوشته شده است؛ به طوری که پژوهشگران فلسفه و فارابیپژوهان، معتقدند این فیلسوف نخستین نظریهپرداز مسلمان است که به بررسی فلسفی موسیقی پرداخته و هنوز هم آرای او در این زمینه معتبر است. فارابی هنر به طور کلی و موسیقی را به طور اخص نوعی نطق میداند که عقل خاص انسانی است. از دیدگاه او نغمات موسیقی را میتوان هر چیزی دانست که به حس، تخیل و تعقل درآید. پس از فارابی، حکیم و دانشمند نامی ایران ابو علی سینا هم در کتاب «شفا» بخشی را به عنوان تأثیر موسیقی بر سلامت جسم و روح اختصاص داد و ابوریحان بیرونی کتاب «الاستخراج الا وتار فی الدائره» را در زمینه موسیقی نوشت.
سوغات موسیو دوال
ویولن را هم باید در ردیف ادوات و آلات موسیقی که در دوره قاجار وارد ایران شد، دستهبندی کرد. بعد از تاسیس شعبه موزیک دارالفنون، مستشاران خارجی برای تعلیم موسیقی به تهران آمدند و سازهای جدید مثل «فلوت» و «قرهنی» را با خودشان به ایران آوردند. موسیو دوال، یکی از همین مستشاران خارجی بود که از فرانسه به ایران آمد و دو سال در شعبه موزیک دارالفنون موسیقی تدریس کرد. این معلم فرانسوی استاد و نوازنده ویولن بود و این ساز را با قواعد مخصوص تعلیم میداد. از موسیو دوال به عنوان نخستین مربی و معلم ویولن در ایران نام میبرند که شاگردان زیادی را تربیت کرد. حسن مشحون، موسیقیدان ایرانی در کتاب «تاریخ موسیقی ایران» از حسن هنگآفرین به عنوان شاگرد خلف موسیو دوال و قدیمیترین نوازنده ویولن در ایران نام برده، اما روحالله خالقی در کتاب «سرگذشت موسیقی»، از تقی دانشور، دیگر موسیقیدان دوره قاجار به عنوان نخستین ایرانیای نام برده که با ویولن آشنا شده است.
مخترع گام و گوشه
درست است که بسیاری از سازهای اروپایی در دوره قاجار وارد ایران شدند، اما ریشه موسیقی در ایران به قرنهای قبل از روی کار آمدن پادشاهان قاجار تعلق دارد. صفیالدین ارموی که در قرن هفتم هجری قمری میزیسته و در دربار «المستعصم» و «هلاکو» بوده، کتابی به نام «الأدوار فیالموسیقی» دارد که خیلیها آن را یکی از شاخصترین آثار در زمینه تئوری موسیقی ایرانی-اسلامی میدانند. صفیالدین ارموی، موسیقیدانی بوده که برای نخستین بار نت و آهنگ را مدون کرد و از حالت سماعی به صورت کتاب درآورد. برخی پژوهشگران حوزه موسیقی معتقدند صفیالدین «گام» را وارد موسیقی سنتی ایران کرد و برخی دیگر معتقدند او نخستین کسی بوده که برخی گوشهها را در موسیقی ایرانی پدید آورده است. این موسیقیدان ایرانی که از کودکی به بغداد مهاجرت کرده بود در شرح حال خودش از ساختن آهنگ «طربانگیز» یاد میکند. «طرب انگیز» یکی از شعبهها و گوشههای دستگاه ماهور است که هماکنون استادان موسیقی آن را مینوازند. صفیالدین برای نخستین بار نت را با الفبای ابجدی و عدد نوشت و با این شیوه، نغمههایی را که قبلا از راه گوش و سینه به سینه نقل میشد، به صورت مکتوب درآورد. حالا چند سالی است شورای فرهنگ عمومی شش بهمن مصادف با درگذشت صفیالدین ارموی، این موسیقیدان قرن هفتم، را به نام روز ملی موسیقی انتخاب و تصویب کرده است.»
انتهای پیام
منبع: ایسنا
کلیدواژه: موسیقی روز ملی موسیقی ليگ برتر فوتبال ایران موسیقی نقل و انتقالات فوتبال روز ملی موسیقی ليگ برتر فوتبال ایران موسیقی نقل و انتقالات فوتبال روز ملی موسیقی موسیقی ایرانی دوره قاجار تاریخ موسیقی موسیقی ایران برای نخستین
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را بهطور اتوماتیک از وبسایت www.isna.ir دریافت کردهاست، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایسنا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۶۹۴۳۱۸۸ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتیکه در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
سنندج؛ خاستگاه فرهنگ و هنر اصیل ایرانی
شهردار سنندج در مراسم هفته سنه گفت: سنندج سرزمین طبیعت، تاریخ و فرهنگ و خاستگاه مشاهیر، مفاخر و هنرمندان بزرگی است که نام و نشانشان نه تنها شهره ملی که شهره جهانی دارد. - اخبار استانها -
به گزارش خبرگزاری تسنیم از سنندج، همزمان با هفته سنه، ویژه برنامههای مختلفی در سطح شهر سنندج در حال برگزاری است که یکی از آنها رونمایی از سردیس استاد نامآوازه عباس کمندی بود و امروز نیز آئینهای ورزشهای پهلوانی در پارک روجیار این شهر برگزار شد.
برگزاری 19 عنوان برنامه شاخص در هفته سنندج
سیدانور رشیدی؛ شهردار سنندج از تدوین و برگزاری 19 عنوان برنامه شاخص در هفته سنه در سنندج خبر داد و گفت: همزمان با این ایام نخست از سردیس استاد عباس کمندی هنرمند مطرح و نام آوازه استان رونمایی شد.
وی با بیان اینکه سنندج، سرزمین طبیعت، تاریخ و فرهنگ و خاستگاه مشاهیر، مفاخر و هنرمندان بزرگی است که نام و نشانشان شهره جهانی دارد، افزود: این شهر در طول تاریخ همواره مامن و خاستگاه مردان و زنانی بوده است که با شجاعت، جسارت، عشق و ایمان خشت بر خشت نهاده و میراثی اینچین گرانبها و گنجینهای پر از هنر و دانایی و خرد از خویش به یادگار گذاشتهاند.
شهردار سنندج با بیان اینکه در برنامهریزی برای اجرای ویژه برنامههای هفته سنه به هنرهای گوناگون و اقشار و طیفهای مختلف سنی توجه شده است، گفت: در رویدادها و محتواهایی که در این هفته طراحی شده است هنرهای مختلف از جمله موسیقی، هنرهای تجسمی، عکاسی و غیره را مورد توجه قرار دادهایم.
وی اضافه کرد: نمایشگاه کتاب با همکاری ادارهکل کتابخانههای کردستان، دومین جشنواره ورزش پهلوانی، اکران فیلم کارگردانهای سنندجی به مدت یک هفته اجرای تئاتر خیابانی، برپایی کارگاه و نمایشگاه نقاشی و برپایی ایستگاه نقاشی دیواری کودکان، نمایشگاه صنایعدستی، مشاغل خانگی و صنعتکاران، نمایشگاه عکسهای قدیمی شهر سنندج، رونمایی از کتاب و پنل تخصصی موسیقی، کارگاه حکایتگویی، قصهگویی، موسیقی کودک و نقاشی کودک، همایش مستوره اردلان، مراسم مولودیخوانی سنتی و تجلیل از خاندان قرآنی، دومین جشنواره عکاسی و برپایی نمایشگاه به صورت ملی و بینالمللی با موضوع هفته فرهنگی (سنه) از شاخصترین برنامههای هفته سنه در شهر فرهنگی سنندج خواهد بود.
رشیدی به ظرفیتهای شهر سنندج در حوزه ورزش به ویژه ورزشهای پهلوانی هم گریزی زد و عنوان کرد: با توجه به اینکه سنندج همواره زادگاه ورزشکاران و قهرمانان ورزشی است در ویژه برنامههای هفته سنه به این مهم توجه خاصی صورت گرفته و در همین راستا دومین جشنواره ورزشهای پهلوانی و زورخانهای طراحی و برگزار میشود.
وی بیان کرد: نقش موسیقی خانقاهی در ثبت سنندج به عنوان شهر خلاق موسیقی بیبدیل بوده در همین راستا جشنواره مولودیخوانی سنتی و تجلیل از خاندان قرآنی در این ایام برگزار خواهد شد.
شهردار سنندج اذعان داشت: در روزهای اخیر شاهد ایثار جان یکی از شهروندان به نام آرمان بنفشی بودیم که برای نجات 4 شهروند گرفتار در چاه جان داد و با پیشنهاد استاندار مسیری به نام این جوان ایثارگر در این مراسم فرهنگی خواهیم داشت.
رشیدی از همراهی تمام دستگاهها و اعضای شورای شهر در اجرای برنامه های شهرداری و از تلاش و همراهی اصحاب رسانه و عکاسان به ویژه رسانه ملی برای پوشش این رویداد فرهنگی تقدیر کرد و ابراز داشت: بدون شک هفته فرهنگی سنه ظرفیتی کم نظیر برای احیای آداب و رسوم اصیل گذشتگان، آشنا کردن نسل امروز با آثار هنرمندان، مفاخر و مشاهیر کرد و خواهد بود و امیدواریم بتوانیم بهترین بهره را از این ظرفیت ببریم.
سنندج زادگاه اساتید و بزرگمردان
رئیس شورای شهر سنندج نیز در این مراسم با بیان اینکه سنندج مهد عقلانیت و آزاداندیشی است، گفت: سنندج، شهر شعر و موسیقی، شهر خلاق موسیقی جهان، شهر آزاداندیشی و زادگاه مستوره اردلان نخستین زن تاریخ نویس جهان اسلام و شهر مفاخر علم و ادب و هنر و فرهنگ است.
عزت رضایی افزود: سابقه سکونت در شهر سنندج به گذشتههای دور باز میگردد و سنندج فعلی در دوره صفوی و در روزگار شاه صفی در سال 1046 هجری قمری توسط سلیمان خان اردلان پایهگذاری شد.
رئیس شورای شهر سنندج با بیان اینکه استاد سلطانی پژوهشگر و نویسنده مطرح و نام آور کشورمان به بهترین شیوه در مورد تاریخ و فرهنگ سنندج صحبت کردند گفت: صحبت در مورد سنندج در حضور چنین اساتیدی همانند انار به اورامان بردن است از این رو تنها به بیان گوشهای از برنامههای هفته سنه بسنده میکنم.
وی بیان کرد: در بیان جایگاه تاریخی و فرهنگی سنندج همین بس که سنندج زادگاه اساتید و اسطورهها و بزرگمردانی همچون استادان عندلیبیها، یوسف زمانیها و قطبالدین صادقیها است که تکیهگاه فرهنگ و هنر ایران است.
رضایی تصریح کرد: سنندج از دموکراسیترین شهرهای ایران است که نقش مهمی در پازل هنر و فرهنگ این سرزمین کهن داشته و دارد.
به گزارش تسنیمف زنده یاد عباس کمندی متولد سال 1331 در شهر سنندج است. او از همان سنین کودکی با ادبیات فولکلور کردی آشنا و آثار نبوغ وی برای آشنایان نمایان شد. کمندی در شانزده سالگی به شعر سرایی، قصه نویسی، قصه پردازی مشغول شد. او سال 1349 در سن 18 سالگی در یک مسابقه داستان نویسی در رادیو سنندج مقام اول را کسب کرده و با توجه به کسب این مقام توسط مدیر وقت رادیو به کار در رادیو سنندج دعوت شد.
در سال 1350 پس از شرکت در یک شب شعر با حضور جمعی از بزرگان ادبیات ایران از جمله رحیم معینی کرمانشاهی که با ارایه تنظیم شعر حافظ مسئولیت ترانه سرایی خانه فرهنگ و هنر به عهده وی گذاشته شد.
تا سال 1356 نود و پنج درصد ترانههایی که در رادیو سنندج ضبط میشد از خانه فرهنگ و هنر ارائی و پس از انقلاب با همکاری گروه کامکارها کارهای نوایی را شروع کرد.
عباس کمندی پس از پیروزی انقلاب، با همکاری گروه ˈکامکارهاˈ کارهای جدیدی را شروع کرد. سرودن اشعار بیش از 150 ترانه، ساخت و اجرای بیش از 60 آهنگ و ترانه، اجرا و ارایه مجموعه آهنگهای گلاویژ، پرشنگ، اورامان و کیژی کورد در سه شماره، گردآوری مظاهر فرهنگ فلکلوریک (فرهنگ مردم)، گردآوری و تحقیق زندگی نامه شخصیتهای کرد و تبدیل آن به فیلمنامه از آن جمله سنجرخان، سید عطا کل، زندگی پهلوان حسین گلزار کرمانشاهی، غارت آثار زیویه و میر نوروزی از جمله فعالیتهای این هنرمند در طول 62 سال زندگی هنریاش است.
فیلمنامههایی نیز چون اسب، یک سبد علف، ارثیه مامهرحیم، نبرد رمادیه، کوچه سرخ، کاروانسرا و پهلوان پنبه، و تألیف کتابهای دیوان شعر کردی و فارسی و پهلوانان کرد زندگی نامه سید علی اضعر کردستانی از جمله آثار وی هستند.
همچنین از عباس کمندی علاوه بر چندین برنامه تلویزیونی، کتابهای دیوان شعر کردی و فارسی، جمع آوری اشعار دیوان میرزا شفیع، ورزش باستانی و پهلوانان کرد، زندگی نامه سید علی اصغر کردستانی، اورامان، رمزگشایی در مظاهر فرهنگی و گردآوری اشعار هیجایی ایرانی قبل از اسلام به یادگار مانده است.
عباس کمندی هنرمند پیشکسوت عرصه موسیقی استان کردستان صبح روز پنجشنبه اول خرداد ماه سال 93 در سن 62 سالگی به دلیل ایست قلبی در بیمارستان توحید سنندج دار فانی را وداع گفت.
انتهای پیام/486/